Rhodd etifeddiaeth gwerth £2 filiwn gan Sefydliad Foyle wrth i CBCDC ddechrau ar y gwaith i drawsnewid yr Hen Lyfrgell

Dydd Gwener, 15 Hydref 2025

Mae Coleg Brenhinol Cerdd a Drama Cymru wedi derbyn rhodd etifeddiaeth gwerth £2 filiwn gan Sefydliad Foyle ac wedi cael caniatâd cynllunio i barhau â’i waith o ailwampio adeilad Hen Lyfrgell Caerdydd.

Llun gan: RWCMD

Yr Hen Lyfrgell: creu canolfan ddiwylliannol ac addysgol

Ynghyd â chefnogaeth ariannol o £1.2 miliwn gan gronfa Trawsnewid Trefi Llywodraeth Cymru a chronfa benthyciad Digarbon a ddarparwyd gan Salix, mae hyn yn golygu bod yr holl gyllid wedi’i sicrhau ar gyfer cam cyntaf y prosiect cyfalaf, a fydd yn dechrau ddiwedd mis Hydref 2025.

Mae cyllid arall, a gyhoeddwyd y llynedd, wedi dod ar ffurf rhoddion mawr gan Syr Howard a Jennifer Stringer, a rhoddwr anhysbys, yn ogystal â grant gan Ymddiriedolaeth Elusennol Simon Gibson. Mae prosiect yr Hen Lyfrgell wrth wraidd y weledigaeth ar gyfer dyfodol y Coleg – lle mae’r celfyddydau’n cwrdd â’r gymuned a lle mae dysgu myfyrwyr yn cael ei wella trwy fod mewn man dinesig, cynhwysol. Heb eu haelioni hwy, ac ewyllys da y Cyngor, ni fyddai CBCDC yn gallu manteisio ar y cyfle anhygoel hwn i ehangu ei addysgu, ei waith cymunedol a’i gyrhaeddiad cyhoeddus, gan weld yr adeilad hwn yn cael ei adfer, wedi ei ailwampio, ac yn llawn pwrpas.

Mae’r Coleg wedi penodi prif gontractwr ac mae’r paratoadau ar gyfer y gwaith wedi dechrau. Dim ond ardaloedd y Coleg yn yr adeilad y bydd y gwaith hwn yn effeithio arnynt ac nid yw’n effeithio ar ardaloedd Menter Caerdydd nac Amgueddfa Caerdydd, a fydd yn aros ar agor fel arfer yn ystod y broses adeiladu gyda mynediad trwy Heol y Drindod. Dylai Cam Un fod wedi’i gwblhau yn Haf 2026.

‘Fel conservatoire cenedlaethol Cymru, rydym wrth ein bodd i allu cyhoeddi cam nesaf ein gwaith, gan ddychwelyd at, ac ailwampio, diben gwreiddiol yr adeilad pwysig a hanesyddol hwn fel canolfan ar gyfer y celfyddydau a dysgu, ac ymestyn cyrhaeddiad y Coleg i’r gymuned ehangach. Mae’r cyfle unigryw hwn yn adlewyrchu ein penderfyniad i wneud y celfyddydau’n ganolog i gymdeithas, i wneud mwy i gysylltu â chymunedau amrywiol, ac i wireddu ein huchelgais o ‘gonservatoire pobl’ – lle mae myfyrwyr, artistiaid a chymunedau lleol yn dod ynghyd i gyd-greu perfformiadau ysbrydoledig, arddangosfeydd a chyfranogiad ystyrlon.’

Helena Gaunt, Prifathro, CBCDC

Enwi rhodd Sefydliad Foyle

Bydd yr Hen Lyfrgell yn dod yn ganolfan gelfyddydau ac addysg newydd fawr yng nghanol Caerdydd, gyda ffocws gwaith Cam Un yn gwneud y fynedfa’n groesawgar a hygyrch, gan annog pobl i fynd i mewn ac ymgysylltu â’r safle.

Fel ardal bontio hollbwysig sy’n cysylltu’r Hen Lyfrgell â’r ardal siopa gyhoeddus ar Yr Ais, bydd y fynedfa blwch gwydr bresennol yn cael ei disodli gan risiau newydd a ramp, a bydd prif fynedfa’r llawr gwaelod a’r cyntedd yn cael eu hadnewyddu. Bydd y grisiau a’r llwyfannau dros dro yn darparu lle ar gyfer perfformiadau a gweithgareddau am ddim.

I gydnabod y rhodd gan Sefydliad Foyle, byddant yn cael eu henwi’n Grisiau Foyle, Cyntedd Foyle a Llwyfannau Foyle.

Llun gan: RWCMD

Dywedodd David Hall, Prif Weithredwr Sefydliad Foyle: ‘Yn ​​ogystal â’n cyllideb gynyddol ar gyfer ein rhaglenni rhoi grantiau arferol yn ein blwyddyn olaf o weithredu, roedd y Sefydliad yn dymuno rhoi amrywiaeth o grantiau arbennig ledled y wlad a fyddai o bwys cenedlaethol a rhanbarthol ac o fudd hirdymor i arweinwyr y sector. Mae’r grant etifeddol i Goleg Brenhinol Cerdd a Drama Cymru yn dod â Hen Lyfrgell Caerdydd yn ôl i ddefnydd cyhoeddus i ddarparu cyfleusterau ychwanegol sydd eu hangen yn fawr ar gyfer conservatoire cenedlaethol Cymru ac yn creu ased cymunedol gwerthfawr yng nghanol Caerdydd.’

Caiff y prosiect hwn effaith wirioneddol ar ganol dinas Caerdydd, gan gyfrannu at ei adfywiad nad sy’n fanwerthu ar ôl Covid.

Dywedodd Arweinydd y Cyngor, y Cynghorydd Huw Thomas: ‘Mae’r Hen Lyfrgell yn rhan bwysig o hanes Caerdydd ac yn dirnod arwyddocaol yng nghanol y ddinas. Fel Cyngor, rydym yn falch o fod yn gweithio gyda Choleg Brenhinol Cerdd a Drama Cymru i helpu i agor y dudalen ar ei bennod nesaf. Mae ei drawsnewidiad yn ganolfan ar gyfer creadigrwydd a’r celfyddydau gan un o’n sefydliadau diwylliannol mwyaf nodedig yn sicrhau ei fod yn cael ei ddiogelu a’i gadw am genedlaethau i ddod, ac yn gosod cerddoriaeth a pherfformio yn union lle dylai fod – yn gadarn yng nghanol dyfodol y ddinas.’

Dywedodd cyfarwyddwr datgarboneiddio’r sector cyhoeddus yn Salix, Ian Rodger: ‘Mae’n fraint enfawr gweithio gyda Choleg Brenhinol Cerdd a Drama Cymru ar y prosiect hynod greadigol hwn sy’n cynnig gwerth aruthrol i’r gymuned.

Mae Digarbon yn cynnig y cyfle i helpu i ddiogelu’r Hen Lyfrgell ar gyfer y dyfodol. Rydym wrth ein bodd yn gweithio gyda Llywodraeth Cymru a Gwasanaeth Ynni Llywodraeth Cymru i ddarparu’r cyllid benthyciad, gan alluogi’r sector cyhoeddus i gyrraedd ei dargedau sero net uchelgeisiol.’

Campws newydd i’r Coleg

Bydd yr Hen Lyfrgell yn gweithredu fel estyniad o gampysau presennol Ffordd y Gogledd a Llanisien CBCDC, gyda myfyrwyr a staff yn symud yn rheolaidd rhwng yr adeiladau ar gyfer dosbarthiadau, gweithdai, ymarferion a pherfformiadau.

Mae lleoliad yr Hen Lyfrgell yn golygu y bydd yn ganolfan bwysig ar gyfer gwaith cymunedol a chyfranogi CBCDC, gyda set ddiwylliannol allweddol o berthnasoedd yn adeiladu ar bartneriaethau presennol ac yn creu rhai newydd, gan gynnwys Neuadd Dewi Sant wedi’i hailddatblygu, y Castell, ac Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd, yn ogystal ag edrych ymlaen at ddarparu perfformiadau am ddim a pherfformiadau â thocynnau drwy gydol y flwyddyn. Er enghraifft, mae sesiynau wythnosol am ddim Côr Good Vibrations y Coleg, yn canolbwyntio ar y rheini sydd â chlefyd Parkinson, eisoes yn ymarfer yma.